تاثیر ارتفاع بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه آویشن کوهی (مطالعه موردی منطقه دماوند، زیرحوضه دریاچه تار)

مقدمه: یکی از گونه های گیاهی ارزشمند که عمدتاً در ارتفاعات کوهستانی رویش دارد گیاهی است به نام thymus kotschyanus متعلق به خانواده لامیاسه، گونه های این تیره تقریباً در سراسر جهان پراکنده اند و به طور خاصی در مناطق مدیترانه ای تجمع دارند و آویشن کوهی از جمله گیاهان اصلی رویش های مدیترانه ای می باشد. از جمله خصوصیات بتانیکی آن، گیاهی است چوبی، کوتاه قد، کپه ای یا علفی چندساله با قاعده چوبی که مقوی معده، نیرودهنده، ضدتشنج، ضدنفخ، ضدسرفه، آرام بخش، ضدروماتیسم، ضدباکتری، ضد انگل و قارچ، ضد ویروس ایدز و جلوگیری از سرطان شناخته شده است. اسانس آن عمدتاً در صنایع غذایی، داروسازی، بهداشتی و آرایشی، زنبورداری و تجارت مورد استفاده قرارگرفته است و دارای خواص ضد میکروبی قوی می باشد. روش بررسی: به منظور بررسی کمی وکیفی اسانس این گیاه در سه ارتفاع1، نمونه های مناسب از گیاه مذکور انتخاب و سپس ترکیبات اسانس در سه ارتفاع توسط دستگاه gc/ms، مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: با توجه به نتایج حاصله مشخص شد که میزان درصد اسانس بین 95/0 – 87/1 درصد و بازده آن 23/1 درصد می باشد و این میزان اسانس بالا در صنعت داروسازی بسیار حایز اهمیت می باشد. به طورکلی در سه ارتفاع مختلف 37 ترکیب شناسایی شد که مهمترین مواد موثر، کارواکرول (82/60 - 05/82 درصد) و تیمول (56/1- 94/13 درصد) می باشد نتیجه گیری: باتوجه به اینکه ارزش دارویی اسانس آویشن به درصد تیمول و کارواکرول آن بستگی دارد در این تحقیق مشاهده شد که اسانس گیاه فوق دارای درصد بالایی از فاکتورهای مذکور می باشد و می توان نتیجه گرفت که بهترین محل رویش این گیاه برای حصول بهترین عملکرد کیفیت و کمیت اسانس ارتفاع 2400 می باشد.